در این مقاله از گروه وکلای پویا دادبان قصد داریم در مورد اقساط مهریه صحبت کنیم. به طور کلی اقساط بندی مهریه به دو صورت انجام می گیرد:
1.صورت اول به این شکل است که حکم صادر شده، با نوشتن جمله ((نسبت به حکم صادره اعتراضی ندارم و حق تجدیدنظرخواهی را از خود سلب می‌کنم)) مورد پذیرش طرفین قرار می‌گیرد.
2.صورت دوم به این شکل است که یکی از طرفین و یا دو طرف پرونده، نسبت به حکم صادر شده معترض اند. در این شرایط؛ پرونده برای تجدید نظر و رسیدگی به اعتراض طرفین پرونده، به دادگاه صالح برای دادخواست مهریه ارسال می‌گردد.
اقساط مهریه و همه چیز درباره آن
شواهد موجود از دادگاه‌های خانواده، بیان می‌کند که در اکثریت موارد حکم صادره‌ی دادگاه بدوی در رابطه با اعسار و تقسیط مهریه، مورد پذیرش زنان و مردان قرار نگرفته و اعتراض و درخواست تجدید نظر به منظور دریافت شانس بیشتر به جهت کسب رای مطلوب توسط طرفین صورت می‌گیرد. این مسئله به این علت است که اصولا مردان در برابر هر گونه اقساط مهریه معترض بوده و خواهان پرداخت میزان کمتری از پیش قسط و اقساط؛ تا حد ممکن هستند.
در این شرایط زنان نیز که برای دریافت مهریه، مسیر طولانی و سختی را طی کرده‌اند، برای جبران پیگیری‌ها و دوندگی‌ها، خواهان دریافت اقساط ماهیانه و پیش قسط بیشتر می‌باشند.
در این زمان اگر مرد، حکم اولیه‌ی صادر شده توسط دادگاه را پذیرش کند، و یا در زمان صدور حکم در زندان و یا مرخصی به سر ببرد، می‌تواند با پرداخت مهریه، هزینه دادرسی و نیم عشر، سریعا از زندان خارج و آزاد شده، و به انتظار برای تایید نهایی و قطعی شدن حکم احتیاجی نمی‌باشد.
عذاب‌آور ترین و سخت ترین مرحله برای مردانی که به دلیل عدم توانایی در پرداخت مهریه در زندان می‌باشند، مرحله تجدید نظرخواهی است.
بر طبق قانون مربوطه، مهلت تقاضای تجدیدنظرخواهی نسبت به حکم توسط طرفین، تا 20 روز بعد از ابلاغ حکم دادگاه می‌باشد.
تقاضای تجدیدنظرخواهی نیز معمولا به این صورت است که فرد متقاضی تجدیدنظر، می‌بایست لایحه تجدیدنظرخواهی خود را با ارائه دادخواستی به صورت جداگانه به دادگاه ارائه دهد.
معمولا بیشتر زنان در رابطه با مهریه، به منظور آزار و اذیت همسر خود، لایحه تجدید نظرخواهی را در آخرین روز از مهلت تعیین شده به دادگاه ارائه می‌دهند، تا مرد مدت زمان بیشتری را در زندان سپری کند. البته باید به این نکته توجه داشت که دادگاه در خصوص مردانی که در زندان هستند، صدور، تایپ و ابلاغ حکم را با سرعت بالاتری انجام خواهد داد، ولی در هر صورت، برای فرد زندانی، یک روز هم مدت زمان بسیاری می‌باشد.
البته درباره مردانی که در زندان حضور دارند، دادگاه معمولا صدور، تایپ و ابلاغ حکم را با سرعت بیشتری انجام می‌دهد اما برای زندانی یک روز هم یک روز است.
در کل در دادگاه تجدید نظر، بررسی پرونده‌ها، پروسه طولانی نمی باشد، اما برای مواردی که مردان در زندان باشند، سرعت پیگیری بالاتر است. بر اساس تجربه، ثابت شده است که دادگاه تجدید نظر، در صدور حکم مهریه برای مردانی که در زندان باشند، تخفیف قائل خواهد شد، و میزان پیش قسط و قسط را کم خواهد کرد. البته این کار در صورتی انجام خواهد شد که زن نتواند دلیل قانع کننده‌ای در خصوص رد درخواست تجدیدنظرخواهی مرد، به دادگاه ارائه دهد، اما در صورت ارائه دلایل منطقی و محکمه پسند کافی به دادگاه، شرایط متفاوت خواهد بود.
صدور حکم، بعد از بررسی پرونده، از دادگاه تجدید نظر، به دادگاه بدوی فرستاده خواهد شد. که در این مرحله می‌بایست مرد و یا یکی از بستگان نزدیک او، در طی نامه ای با عنوان ((تقاضای اجرای حکم)) به دادگاه، برای پرداخت مهریه اقدام نماید. در این زمان، دادگاه قطعی شدن رای و بلامانع بودن پرداخت اقساط مهریه را با ارسال نامهای به شعبه اجرای احکام تایید می کند.
در زمان پرداخت قسط اول مهریه، پرداخت کننده باید نیم عشر را نیز بپردازد. البته احتمال دارد اجرای احکام، به دلیل بالا بودن میزان نیم عشر، این هزینه را نیز قسطی کند، ولی از آنجایی که هزینه‌ای که بابت نیم عشر دریافت می‌شود، به صورت مستقیم به خزانه دولت واریز می‌گردد، دولت به راحتی از حق دریافتی خود گذشت نکرده و هزینه را به صورت نقدی و یکجا دریافت می‌کند.
پیشنهاد می کنیم مقالات مربوط به مهریه زیر را حتما بخوانید:
فرار از دادن مهریه یا معامله به قصد فرار از دین مهریه چه حکمی دارد؟
آیا زمانی که زن درخواست طلاق کند مهریه به او طلاق می گیرد؟
شرایط گرفتن مهریه بدون طلاق و با طلاق چگونه است؟
بخشیدن مهریه چطور امکان دارد؟ آشنایی با مراحل و شرایط آن
اجرای احکام، پس از پرداخت پیش قسط، قسط اول، نیم عشر و دیگر هزینه‌ها از جمله هزینه دادرسی، توسط مرد، نامه ای را به زندان ارسال کرده که در آن که دستور آزادی مرد از سوی دادگاه مهریه را تایید می کند، و در این زمان در صورتی که دلیل زندانی شدن تنها مهریه باشد و نه عوامل دیگر، آزادی صورت خواهد گرفت.
نامه آزادی زندانی از طرف دادگاه، بلافاصله و توسط پیک مخصوص دادگاه به زندان فرستاده می‌شود، و آزادی زندانی، تنها در صورتی که به دلیل مهریه باشد و در زندان نیز مرتکب جرمی که منجر به مجازات برای او نشده باشد؛ پس از غروب آفتاب اجرا خواهد شد.
پس از گذشت ۱۰ روز نیز چنانچه زن متقاضی جلب همسرش باشد، موضوع مطرح شده در پرونده، توسط شعبه اجرای احکام به شعبه رسیدگی کننده فرستاده خواهد شد. در این زمان پس از بررسی پرونده توسط قاضی و اعلام موافقت وی، اجرای احکام اقدام به صدور حکم جلب جدید خواهد کرد. در این زمان، مردانی که دچار عدم توانایی در پرداخت مهریه اند، به قاضی پرونده مراجعه کرده و خواهان دریافت مهلت مشخص و تعیین شده‌ای برای پرداخت خواهد شد.
در صورت عدم پرداخت اقساط مهریه چه اتفاقی می افتد؟
مهریه بدهی است که با اعلام نظر دادگاه، به جای پرداخت به صورت یکجا، می توان آن را به صورت قسطی پرداخت کرد، که پرداخت اقساطی مهریه، در ماهیت آن تاثیر خاصی ندارد.
تصور برخی از مردن در رابطه با تقسیط مهریه این است که می‌توانند پس از پرداخت چند قسط، دیگر آن را پرداخت نکنند. اما باید این مسئله را در نظر داشت که مهریه دین است و در صورت عدم پرداخت اقساط مهریه، مهریه از وضعیت اقساط مهریه؛ به وضعیت حال مبدل می‌گردد و در واقع شرایط اقساط مهریه منتفی خواهد شد. بنابراین مرد مجبور به پرداخت تمامی مهریه به صورت یکجا و نقد خواهد شد، و به صورت کلی، امکان قسطی شدن آن از بین خواهد رفت.
تصورات غلط دیگری هم رابطه با مهریه وجود دارد. این تصورات غلط که عموما در زندان به مرد القا می‌گردد، شامل موارد زیر است:
- مرد می‌تواند در دادگاه احکام، چندین قسط از مهریه را پرداخت کرده، و به منظور آزاد و اذیت زن، دیگر اقساط مهریه را در دادگاه‌های شهرهای دیگر پرداخت نماید.
- مرد می تواند به جای پرداخت سکه های واقعی، سکه های تقلب را جایگزین کرده و مهریه را پرداخت کند.
- و یا دو قسط را پرداخت کرده، و سپس یکی را پرداخت نکند.
برای بررسی این تصورات نادرست باید در نظر داشت که:
اولا؛ پرداخت اقساط مهریه تنها در شعبه از اجرای احکام صورت می‌گیرد که پرونده مربوطه در آنجا تشکیل شده باشد، بنابراین نمی‌توان در هیچ شعبه دیگری از اجرای احکام، اقساط مهریه را پرداخت کرد، مگر شعبه محل زندگی که پرونده در آنجا باشد، و پرداخت اقساط مهریه در دادگاه‌هی شهرهای دیگر در صورتی امکان خواهد داشت که مرد محل کار و یا محل زندگی خود را به شهری دیگر منتقل کرده باشد، و همچنین بتواند با دلایل کافی این جابجایی جغرافیایی را به دادگاه ثابت نماید.
که در این شرایط پرونده نیز به شهر مورد نظر انتقال داده خواهد شد. البته امکان پرداخت اقساط توسط بستگان و اعضای خانواده، دوستان، پیک موتوری و… نیز وجود دارد، تا در این صورت مرد نتواند با بروز بهانه هایی از جمله بیماری احتمالی، ماموریت کاری؛ درگیری شغلی و غیره از زیر پرداخت شانه خالی کند. پس از پرداخت هر قسط نیز از فرد پرداخت کننده امضا گرفته می‌شود تا در دادگاه قابل اثبات باشد.
ثانیا؛ امکان جایگزین سکه تقلب و پرداخت آن به دادگاه وجود ندارد، چرا که به دلیل انجام برخی تقلب ها در این زمینه، در برخی از دادگاه ها، فضای برای فروش سکه تعیین گردیده است. مرد با مراجعه به بخش تعیین شده سکه را خریداری می‌کند، و فروشنده سکه را در پاکتی مشخص و سربسته به مرد تحویل خواهد داد.
مرد نیز به شعبه اجرای حکم پرونده مورد نظر مراجعه کرده و برای پرداخت سکه، پرونده را دریافت می‌کند. پرونده به همراه سکه توسط مدیر بخش دریافت شده، و پس از انجام بررسی های لازم، رسیدی دو برگی توسط مرد امضا می گردد. یکی از این رسید ها ضمیمه پرونده شده، و دیگری به مرد تحویل داده خواهد شد. رسید ضمیمه شده در پرونده، پس از مراجعه زن و احراز هویت او، توسط وی امضا شده و اثر انگشت او دریافت می‌شود، و سپس تحویل سکه تنها به خود زن صورت می‌گیرد.
ثالثا؛ تاریخ پرداخت سکه در حکم مشخص شده است، و همان تاریخ ابلاغ حکم که در دادگاه بدوی مورد تایید طرفین قرار گرفته است، ملاک پرداخت است. برای مثال اگر ابلاغ حکم در تاریخ هفدهم ماه به مرد انجام شده باشد، او می بایست در هفدهم هر ماه اقساط مهریه را پرداخت نماید. البته این قضیه در رابطه با دادگاه تجدید نظر صدق نخواهد کرد، به این صورت که اگر تاریخ حکم در دادگاه تجدید نظر در پانزدهم ماه مشخص شود، اگر حکم ده روز بعد به دست مرد برسد، مرد موظف به پرداخت قسط اول و همچنین اقساط دیگر در همان تاریخ ذکر شده در حکم می‌باشد.
برای تعیین تاریخ پرداخت مهریه می توان تاریخ مشخصی را تنظیم کرد و با جلو انداختن یک قسط، اقساط بعدی در اول، آخر و یا وسط ماه پرداخت شود. همچنین در صورتی که تاریخ سررسید پرداخت، مصادف با روز تعطیل باشد، می بایست در روز بعد پرداخت مهریه به دادگاه انجام گیرد.
در کل بهتر است مردان بدهکار مهریه، اقساط مهریه را نیز همانند دیگر اقساط زندگی خود در نظر گیرند، و در خوش حسابی در این زمینه نیز تلاش کنند.
پیشنهاد می کنم مقاله قانون جدید مهریه در سال 99 را حتما بخوانید.
جمع بندی و پایان
پس از شروع پرداخت مهریه، کار زن و مرد با دادگاه صادرکننده حکم، به پایان رسیده، و محل مراجعه آنان تنها به اجرا حکم محدود می‌گردد. میزان فعالیت های اجرایی در اجرای احکام، به دلیل اینکه در این بخش حق و حقوق زنده می‌شوند، متراکم تر و بیشتر از شعب عادی دادگاه است، به طوری که ممکن است بین کارمندان و مراجعه کنندگان درگیری‌های لفظی و حتی فیزیکی رخ دهد.
تصور برخی از مراجعه کنندگان از کارمندان اجرای احکام این است که کارمندان این بخش؛ درصدی از نفقه و با مهریه پرداخت شده را برای خودشان دریافت می کنند، که تصوری کاملا نادرست و اشتباه است، و هیچ یک کارمندان اجرای احکام هیچگونه نفعی از این پرونده‌ها دریافت نخواهند کرد.
اجرای احکام فواید بسیاری را برای مراجعه کنندگان به همراه دارد. این بخش درواقع به عنوان محل واسطه برای طرفین می باشد، تا بتوانند بدون درگیری، خون و خونریزی، ارتباطات مالی خود در باب مهریه را حل کنند.
تصور کنید اگر مردی که پرداخت کننده مهریه است، بخواهد برای پرداخت قسط خود، هر ماه همسر خود را ملاقات کند. مسائل گذشته و همچنین مسائل جدید از جمله افزایش و یا کاهش قیمت سکه و دیگر موارد، می‌تواند در اعصاب مرد اثرگذار باشد،در این شرایط ممکن در یکی از همین ملاقات های مربوط به پرداخت اقساط، میان دو طرف درگیری های شکل گیرد، و یا زن پس از دریافت مهریه؛ منکر دریافت آن شود، و بسیاری از این قبیل موارد و مشکلات. در این شرایط اجرای احکام می تواند به عنوان واسطه،از شکل گیری و رخداد این گونه مسائل جلوگیری کند.
اجرای حکم در برابر دریافت هر قسط از مهریه، رسید معتبر ارائه خواهد داد، تا راه هرگونه انکار مسائل مختلف توسط طرفین را مسدود کند. حتی در برخی از دادگاه‌ها، اجرای احکام وضعیتی را مقرر کرده است که برای مثال: ساعات بین ۳۰/۸ تا ۱۲ ظهر زمان دریافت سکه، و ساعات بین ۱۳تا۱۴ زمان تحویل سکه می‌باشد؛ در این صورت امکان مقابله و رویارویی طرفین بدهکار و طلبکار با یکدیگر از بین خواهد رفت.
توصیه آخر به مردان این است که اخطاریه‌های دریافتی از اجرای احکام، جدی گرفته شود؛ چرا که هرگونه بی توجهی و بی اعتنایی به از اخطاریه‌ها می‌تواند احتمال دستگیری و یا ضبط اموالشان را به دنبال داشته باشد.