نکات مهم در گواهی انحصار وراثت و ارث که حتما باید بدانید!

انحصار وراثت به معنای این است که تعداد وارثان و اینکه سهم هر کدام از انان چقدر از ارث متوفی است، مشخص شود. به معنی هر اقدامی که منجر به تقسیم ارث شود، نمی باشد. معمولا گواهی انحصار وراثت را از طریق شوراهای حل اختلاف صادر می کنند. نکات مهم در گواهی انحصار وراثت و ارث را حتما مد نظر داشته باشید.

چند نکته مهم در مورد گواهی انحصار وراثت و ارث:

انحصار وراثت به طور کلی به معنای مشخص شدن سرنوشت اموال متوفی برای فرزندان و اینکه چه تعداد وارث وجود دارد و به هر یک چه مقدار ارث خواهد رسید، می باشد .این گواهی توسط شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی صادر می شود و بدون در دست داشتن این گواهی هر گونه اقدام حقوقی که ورثه یا هر فرد دارای نفع در این ارث ، بخواهند داشته باشند مثلا در بانک ها ، دفتر اسناد و غیره . .. امکانپذیر نخواهد بود . مدارک لازم جهت صدور این گواهی عبارتند از : استشهاد نامه محضری ، شناسنامه متوفی و وراث ، عقدنامه ، وصیت نامه رسمی در صورت وجود وصیت نامه.

وراث به سه طبقه تقسیم می شوند : طبقه اول ( پدر و مادر ، همسر ، فرزندان و یا نوه ها )

طبقه دوم ( پدر بزرگ و مادر بزرگ ، همسر ، خواهر و برادر متوفی یا فرزندان انها )

طبقه سوم ( همسر متوفی و یا عمه ، عمو ، خاله ، دایی و یا فرزندان اینها )

در این پروسه توجه به نکات مهم در گواهی انحصار وراثت و ارث مهم و ضروری به نظر می آید . از جمله موارد زیر :

اولین و مهمترین نکته این است که انحصار وراثت به معنای تقسیم اموال متوفی نیست! و چیزی که به طور عامیانه رواج پیدا کرده است صحیح نمی باشد . در حقیقت وقتی شما درخواست صدور گواهی انحصار وراثت را می کنید به این معنی است که سهم هر یک از وراث از ماترک ( آنچه از متوفی باقیمانده است ) چه مقدار خواهد بود و این به معنی تقسیم اموال نیست! همچنین گواهی انحصار وراثت از طریق درخواست وراث متوفی یا حتی یکی از آنها از طریق شوراهای حل اختلاف هم امکانپذیر خواهد بود.

یکی دیگر از نکات مهم در گواهی انحصار وراثت و ارث ، این است که ورثه به افرادی گفته می شود که در قید حیات باشند ولو اینکه در شکم مادر باشند . اما اگر فرزندی قبل از پدر یا مادر فوت کند ، خودش و فرزندان او هم ارثی از پدربزرگ و یا مادر بزرگ نمی برند. اما  مثلا اگر یکی از فرزندان یکسال بعد از مرگ والدینش فوت کند ، فرزند این شخص ( نوه خانواده ) از پدربزرگ و یا مادر بزرگ سهم الارث می برد به اندازه سهم والد خود .

از نکات مهم در گواهی انحصار وراثت و ارث، تخمین مالیات بر ارث است. هر ارثی که از هر متوفی باقی می ماند مشمول مالیات خواهد بود بجز موارد زیر :

به اموال شهدا مالیات تعلق نمی گیرد.

به این توجه داشته باشید که به وسایل زندگی متوفی مالیات تعلق نمی گیرد حتی با وجود ارزشمند بودن آنها

میزان مالیات اموال به قرار زیر است:

• برای سپرده ها و حساب بانکی متوفی 3 % مالیات ( یعنی 3 درصد از موجودی حساب بعنوان مالیات کسر می شود)
• وسیله حمل و نقل متوفی 2 % مالیات ( اعم از ماشین یا موتور)
• اموال غیر منقول مانند ملک و زمین و باغ حدود 15% ماخذ ارزش مالیات املاک ، برای طبقه اول وراث
• برای طبقه دوم وراث 30% و برای طبقه سوم وراث 60%

یعنی در هنگام خرید و فروش یک آپارتمان ، بایستی مبلغی را به عنوان مالیات پرداخت کرد . اگر این مبلغ را 3 برابر کنید مالیات بر ارث آپارتمان به دست می آید .

هر زمان که بخواهید می توانید برای گواهی انحصار وراثت اقدام کنید و مدت خاصی را قانونگذار برای آن در نظر نگرفته است . در ضمن اگر تاریخ مرگ متوفی ، بعد از فروردین 95 هم باشد برای تاخیر در پرداخت مالیات بر ارث جریمه ایی متوجه وارث نخواهد بود .

اگر شرایط به نحوی بود که همه ورثه اقدام به پرداخت مالیات کل ارث را نمی کنند ، مثلا دسترسی به همه آنها امکانپذیر نباشد ، خارج از کشور باشند یا به دلیل اختلاف و مشکلات خانوادگی ، همکاری لازم را نکنند ، هر کدام از ورثه به تنهایی میتواند برای پرداخت مالیات سهم خود اقدام کرده و فقط به اندازه سهم پرداختی ، در ارث قدرت تصرف و فروش را خواهند داشت.

اگر وراث یا هریک از انها بر رای گواهی انحصار وراثت اعتراضی داشته باشند ، می توانند به تنهایی اقدام به اعتراض و اصلاح کنند .

یکی از نکات مهم در گواهی انحصار وراثت و ارث این است که فقط فرزند یا فرزندان متوفی نیستند که اجازه درخواست انحصار وراثت را داشته باشند . هر کسی که از اموال مرحوم یا مرحومه ، نفعی می برد حق درخواست انحصار وراثت را هم خواهد داشت . مثلا اگر شخصی از متوفی به هر نحوی طلبکار باشد ( مثلا چکی از متوفی در اختیارش باشد ) اگر وارثان همکاری کافی را نداشته باشند ، این شخص هم می تواند برای وصول طلب خود اقدام به درخواست گواهی انحصار وراثت بدهد .

هر وقت که وراث بخواهند می توانند به شعبه صادرکننده گواهی انحصار وراثت مراجعه کنند و تقاضای کپی گواهی را بکنند . اما اگر گواهی اصل به طریقی گم شده باشد و از ماهیت آن خبری در دست نباشد ، مجددا

باید درخواست گواهی بدهند . در متن درخواست گواهی انحصار وراثت هریک از وراث ، عنوانی به نام خوانده وجود ندارد .

پیشنهاد می کنیم مقاله تقسیم ارث و چگونگی مطالبه آن از صفر تا صد را حتما بخوانید.

مراحل انجام انحصار وراثت:

یکی از مراحل صدور گواهی انحصار وراثت از طریق شوراهای حل اختلاف این است که 3 نفر به عنوان شاهد به دفتر اسناد رسمی مراجعه کرده و فرم های مخصوصی که راجع به متوفی و تاریخ مرگ وی و مشخصات ورثه اوست را امضا کنند و به عبارتی شهادت دهند . و سر دفتر هم گواهی امضا بدهد . هزینه این مرحله برای هریک شاهد ، برابر با 60 هزار تومان می باشد .

مرحله بعدی در صدور گواهی انحصار وراثت  نامحدود این است که وراث در یک روزنامه کثیرالانتشار آگهی دهند . البته تمام فرایند چاپ آگهی از طریق خود شورا صورت می گیرد و اطلاع از اینکه این اگهی در چه روزنامه و به چه تعداد باشد اهمیت و امتیازی ندارد . البته شورا در قبال این انجام این فرایند هزینه ایی دریافت نمی کند . لازم به ذکر است که گواهی انحصار وراثت می تواند محدود و نامحدود باشد . در مواردی که متوفی کمتر از 3 میلیون تومان ارث برجای گذاشته باشد احتیاج به انتشار آگهی و انحصار وراثت نامحدود ، نیست .

نکات مهم در گواهی انحصار وراثت و ارث:

در فرایند گواهی انحصار وراثت معمولا شورای حل اختلاف از اداره ثبت احوال استعلام می گیرد که مثلا اگر وراث فعلی از طبقه دوم باشند ( به عبارتی خواهر و برادر ) از طبقه اول ( پدر و مادر ) وارثی باقی نمانده باشد.

اگر هم از وراث طبقه اول مدارک شناسایی مثل شناسنامه کامل نباشد ، شورا از اداره ثبت احوال استعلام می گیرد.

برای ایرانیان خارج از کشور که در کشوری به غیر از ایران فوت می کنند باید گواهی فوت شخص توسط کنسولگری ایران در آن کشور به تائید نهایی برسد . تا در سیستم ثبت احوال ایران مرگ وی ثبت شود و بتوان

اقدام به گواهی انحصار وراثت کرد . همانطور که قبلا هم گفته شد هر یک از ورثه به تنهایی یا از طریق وکیل خود میتوانند اقدام به انحصار وراثت نمایند .

اگر متوفی دارای وصیت رسمی و تایید شده ایی دارد که در دفترخانه تنظیم شده است ، برای صدور گواهی انحصار وراثت بهتر است تحویل شورا داده شود. و اگر هم وصیت غیر رسمی است بعد از صدور گواهی ، اگر بین وارثان اختلاف وجود داشت برای تنفیذ و رسیدگی به دادگاه تقدیم شود .

اگر احیانا فرد یا افرادی از وراث ، قبل از انحصار وراثت متوفی اصلی ، فوت کنند لازم است اول انحصار وراثت آن افراد انجام شود . ( این امر به رودربایستی ها و اختلافاتی بر میگردد که معمولا ورثه در طول زمانهای متمادی با یکدیگر داشته اند و در طول این زمان طولانی ، بعضی از وراث هم خود ، فوت می شوند)

معمولا مرجع رسیدگی به مساله انحصار وراثت ، شورای حل اختلاف شهر و محلی است که  آدرس درخواست کنندگان گواهی و نشانی متوفی که شاهدان در فرم شهود آورده اند ، می باشد .

اگر ارث بخواهد بین طبقه دوم وراث یعنی خواهر و برادر تقسیم شود ، خواهر و برادری که از یک پدر و مادر و یا یک مادر هستند در اولویت اند نسبت به خواهر و برادرانی که فقط از پدر مشترک اند . نسبت تقسیم ارث هم 2 سهم پسر و 1 سهم دختر میباشد .